روند بررسی اظهارنامه های PCT
بررسی یک تقاضانامه اختراع در قالب معاهده PCT در دو فاز بین‌المللی و ملی انجام می‌شود. فاز اول(بین‌المللی) خود شامل 4 مرحله است که به ترتیب عبارتند از: ثبت تقاضانامه، جستجوی بین‌المللی، انتشار بین‌المللی و بررسی مقدماتی بین‌المللی. سپس تنها در صورت درخواست متقاضی به ادامه فرآیند، تقاضانامه وارد فاز ملی می‌شود. این فاز به تعداد کشورهای مورد درخواست متقاضی در دفاتر ملی یا منطقه‌ای ثبت اختراع انجام می‌شود. اداره اروپایی ثبت اختراعات نمونه‌ای از یک دفتر منطقه‌ای است. این اداره در راستای اهداف «معاهده اروپایی اختراعات » تشکیل شده‌است. مطابق این معاهده، ورقه اختراعی که طبق این معاهده در یک کشور عضو صادر می‌شود باید آثار، شرایط و کارآیی یکسانی با گواهینامه‌های اختراع ملی کشورهای عضو داشته‌باشد.
مراحل 4 گانه فاز بین‌المللی این معاهده
نخست متقاضی، تقاضانامه اختراعش را در دفتری که اصطلاحاً دفتر دریافت‌کننده نامیده می‌شود، به ثبت می‌رساند که این دفتر معمولا کشور محل اقامت متقاضی است. البته دفتر دریافت‌کننده می‌تواند هر اداره ثبت ملی یا منطقه‌ای دیگر و یا حتی اداره بین‌المللی ثبت اختراع در ژنو باشد که البته ثبت تقاضانامه در دفتر بین‌المللی ژنو چندان معمول و متداول نیست. اداره دریافت‌کننده، تقاضانامه را کنترل کرده و براساس معاهده و آئین‌نامه مربوط مورد رسیدگی قرار می‌دهد. مطابق بند 1 ماده 11 معاهده PCT، تاریخ دریافت تقاضانامه به عنوان تاریخ تسلیم بین‌المللی آن تلقی خواهد شد. چنان‌چه شرایط و الزامات مقرر در ماده 11 درخصوص تقاضانامه رعایت شده باشد، از تاریخ تسلیم بین‌المللی دارای اثر یک تقاضانامه ملی عادی است و تاریخ تسلیم آن به عنوان تاریخ واقعی تسلیم در هریک از کشورهای عضو خواهد بود.
مرحله دوم که جستجوی بین‌المللی است در حال حاضر توسط 11 دفتر که بدین منظور توسط مجمع عمومی PCT تعیین شده‌اند، انجام می‌شود. این دفاتر که مراجع صلاحیتدار جستجوی بین‌المللی نام دارند، بر مبنای معیارهای خاصی انتخاب شده‌اند و بر حسب شرایط مختلف از جمله زبان آن دفتر، خدماتی به متقاضیان ارائه می‌کنند. بنابراین همه این 11 دفتر در اختیار کلیه متقاضیان PCT قرار ندارد. به عنوان مثال اداره ثبت اختراع ژاپن که یکی از این دفاتر یازده‌گانه است، تنها به زبان ژاپنی کار می‌کند و در نتیجه جستجوی بین‌المللی متقاضیانی که اظهارنامه آنها به زبان انگلیسی، فرانسه یا آلمانی است را انجام نمی‌دهد. اداره اختراعات و علائم تجاری اسپانیا که تنها زبان آن اسپانیولی است نیز همین شرایط را دارد. از طرف دیگر برخی دیگر از این دفاتر به چهار، پنج یا حتی شش زبان خدمات جستجوی بین‌المللی را ارائه می‌کنند. هدف از جستجوی بین‌المللی کشف سوابق مربوط در مورد اختراع ادعایی است که براساس ادعاها و با توجه به توصیف و نقشه‌ها انجام می‌شود.
مرحله سوم یعنی انتشار به طور کامل توسط دفتر بین‌المللی در ژنو انجام می‌شود. در واقع این مرحله تنها بخش معاهده PCT است که سازمان جهانی مالکیت فکری(WIPO) اختصاصاً عهده‌دار آن است. اداره بین‌المللی کلیه تقاضانامه‌های PCT را در هرکجا و به هر زبانی که ثبت شده باشند، منتشر می‌کند. مطابق ماده 30 معاهده، دفتر بین‌المللی و مراجع جستجوی بین‌المللی اجازه نخواهند داد که هیچ شخص یا مرجعی قبل از انتشار بین‌المللی تقاضانامه به آن دسترسی داشته باشد مگر بنا به تقاضای متقاضی یا اجازه او.
معمولا WIPO مرحله چهارم یعنی بررسی مقدماتی بین‌المللی تقاضانامه را به همان دفتری که جستجوی بین‌المللی را انجام داده، ارجاع می‌دهد. البته متقاضیان این امکان را دارند که در صورت تمایل انجام این مرحله را از دفتر دیگری بخواهند. تقاضای بررسی مقدماتی بین‌المللی باید جدای از تقاضانامه صورت گیرد اما بررسی‌های WIPO نشان می‌دهد که این درخواست در بیش از 80% موارد وجود دارد. در تقاضا باید کشور یا کشورهای متعاهد که در آنها متقاضی قصد دارد نتایج بررسی مقدماتی بین المللی را مورد استفاده قرار دهد، مشخص شود(کشورهای منتخب). طبق ماده 33 معاهده، هدف بررسی مقدماتی بین‌المللی، تدوین یک نظر مقدماتی و غیرالزام‌آور درباره این سوالات است که آیا اختراع ادعایی جدید بوده، متضمن یک گام ابتکاری هست و کاربرد صنعتی دارد یا خیر. متقاضی این حق را دارد که به صورت شفاهی یا کتبی با مراجع صلاحیتدار بررسی مقدماتی در ارتباط باشد. گزارش بررسی مقدماتی بین‌المللی حاوی هیچگونه توضیحی در این‌خصوص که آیا اختراع ادعایی طبق قانون ملی قابل ثبت هست یا نه، نخواهد بود بلکه صرفاً در آن اعلام خواهد شد که آیا در ادعا ضوابط جدید بودن، گام ابتکاری و کاربرد صنعتی داشتن به نحو مقرر در ماده 33 معاهده رعایت شده‌است یا خیر. گزارش بررسی مقدماتی بین‌المللی همراه با ترجمه و ضمائم آن برای متقاضی و دفتر بین‌المللی ارسال می‌شود و سپس توسط این دفتر به ادارات منتخب متقاضی ابلاغ خواهد شد.
در پایان فاز بین‌المللی، فرآیند بررسی وارد فاز ملی می‌شود که در این فاز دفتر بین‌المللی ژنو هیچ نقشی ندارد و متقاضی می‌بایست مستقیما به هریک از ادارات ملی در هر کشور مراجعه و مدارک و مستندات مورد نیاز را ارائه نماید. البته دفتر بین‌المللی در کل فرآیند PCT درگیر خواهد بود چراکه مسئولیت تهیه اسناد و مدارک معین به دفاتر و متقاضی و تبادل این اسناد و مدارک را ظرف مهلت‌های مقرر در معاهده به عهده دارد هرچند به لحاظ ماهوی دخالت چندانی در فاز ملی نخواهد داشت. مواد 42 ،43 و 44 معاهده، به نتایج بررسی ملی در ادارات منتخب و درخواست انواع خاص حمایت می پردازد.